ส่วนประกอบของนมวัว
นมวัวประกอบไปด้วย 88% เป็นน้ำ, 3.5% โปรตีน โดยโปรตีนส่วนใหญ่ 80% เป็นโปรตีนเคซีน (caseins) ที่เรียกว่า Curd มักทนต่อความร้อนและการย่อยสลาย และอีก 20% เป็นโปรตีนซีรั่ม ที่เรียกว่าเวย์ (whey) หรือแลคโตอัลบูมิน ส่วนที่เหลือ 3–4% เป็นไขมัน, 4.6% คาร์โบไฮเดรต (แล็กโตส), 1% แร่ธาตุต่างๆ (แคลเซียม, ฟอสฟอรัส, โปตัสเซียม, แมกนีเซียม, โซเดียม), วิตามิน (บี1, บี2, บี6, เรตินอล, แคโรทีน, โทโปเฟอรอล)
ส่วนประกอบที่ทำให้แพ้ต่อนมวัว
เกิดจากสารก่อภูมิแพ้โปรตีนที่ชื่อว่า เคซีน (casein)และเวย์ (whey) โปรตีนเหล่านี้ยังแบ่งออกเป็นชนิดย่อยๆ เช่น เวย์แบ่งออกเป็นเบต้าและแอลฟ่าแลคตัลบูมิน เป็นต้น โปรตีนเหล่านี้จะเข้าไปในร่างกายจับกับแอนติบอดีและกระตุ้นเซลล์ทางภูมิคุ้มกันทำให้หลั่งสารต่างๆที่ทำให้เกิดอาการแพ้ เมื่อโดนความร้อนโปรตีนเหล่านี้จะมีการแปรสภาพไป ซึ่งนมพิเศษ (hydrolyzed formula) สำหรับคนไข้ภูมิแพ้นมวัวก็ได้สร้างมาจากการย่อยสลายโปรตีนเหล่านี้ โดยใช้เอนไซม์และความร้อนนั่นเอง อย่างไรก็ตามความร้อนจากกระบวนการพาสเจอไรซ์นั้นไม่เพียงพอที่ทำให้โปรตีนสลายและไม่กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้
เกิดอาการแบบใดได้บ้าง
อาการการแพ้นมวัวอาจจะอาจเกิดจากกลไกผ่านทางภูมิคุ้มกันเรียกว่า food allergy หรือกลไกที่ไม่ผ่านภูมิคุ้มกันทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้หรือเรียกว่า food intolerance เช่นอาการจากการไม่ทนต่อน้ำตาลแล็กโตสในนมวัวเป็นต้น
ทั้งนี้อาการการแพ้นมวัวผ่านทางภูมิคุ้มกันเกิดได้หลากหลาย ดังภาพ ที่ 1 สามารถแบ่งออกเป็น ชนิดที่ผ่านแอนติบอดีอีหรือการแพ้แบบเฉียบพลัน,ชนิดที่ไม่ผ่านทางแอนติบอดีอีหรือการแพ้ไม่เฉียบพลัน และลักษณะการแพ้แบบผสม
การตรวจ
การแพ้นมวัวผ่านทางภูมิคุ้มกันสามารถตรวจจากการทดสอบผิวหนังหรือตรวจแอนติบอดีโดยการเจาะเลือด โดยการทดสอบทางผิวหนังเป็นการทดสอบกับร่างกาย ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมีการหยุดยาแก้แพ้ก่อนทดสอบอย่างน้อย 7 วัน สำหรับการตรวจแอนติบอดีในเลือดจะเป็นการวัดระดับแอนติบอดีเฉพาะโปรตีนนมวัว
หากขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางจากการทดสอบผิวหนังมีมากกว่า 8 มิลลิเมตร หรือค่าแอนติบอดีในเลือดมากกว่า 5 KUA/L ในเด็กและมากกว่า 15 KUA/L ในผู้ใหญ่มีความเป็นไปได้ที่จะแพ้นมวัวมากกว่า 95%
สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ที่ไม่ผ่านทางภูมิคุ้มกัน การวินิจฉัยยังอาศัยประวัติและการตรวจทางระบบเฉพาะ เช่นหากมีอาการทางลำไส้อาจจำเป็นต้องมีการตรวจทางระบบทางเดินอาหารเพิ่มเติม การยืนยันทำได้โดยการทดสอบจากนมชนิดนั้นๆ (oral challenge and elimination diet) ต่อตัวผู้ป่วย หากมีอาการเมื่อรับประทานและอาการดีขึ้นเมื่อหลีกเลี่ยงจะทำให้คิดถึงภาวะไม่พึงประสงค์ต่อนมวัวได้
บทความโดย
แพทย์หญิงอัญชลี เสนะวงษ์
ศูนย์รักษาโรคหอบหืดและภูมิแพ้ โรงพยาบาลบีเอ็นเอช BNH Asthma and Allergy Centre (BAAC)
ทำนัดหมายแพทย์ออนไลน์ | Appointment
พญ. อัญชลี เสนะวงษ์
ศูนย์รักษาโรคหอบหืดและภูมิแพ้
ความชำนาญพิเศษ
ภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน
ภาษา
ไทย, อังกฤษ
– กุมารเวชศาสตร์ ภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน
– วุฒิบัตรกุมารเวชศาสตร์
– วุฒิบัตรภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน
– 2553 แพทยศาสตร์บัณฑิต คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
– 2559 กุมารเวชศาสตร์ทั่วไป
– 2561 กุมารเวชศาสตร์ ภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน
ตารางออกตรวจแพทย์
| วัน | เวลา | แผนก |
|---|---|---|
| จันทร์ | 09:00 – 17:00 | ศูนย์รักษาโรคหอบหืดและภูมิแพ้ |
| อังคาร | 09:00 – 17:00 | ศูนย์รักษาโรคหอบหืดและภูมิแพ้ |
| พฤหัสบดี | 09:00 – 17:00 | ศูนย์รักษาโรคหอบหืดและภูมิแพ้ |
| ศุกร์ | 09:00 – 17:00 | ศูนย์รักษาโรคหอบหืดและภูมิแพ้ |
| เสาร์ | 09:00 – 17:00 | ศูนย์รักษาโรคหอบหืดและภูมิแพ้ |
