ปัจจุบันมีการใช้เลเซอร์ในทางการแพทย์หลายด้าน ทั้งในความงาม การผ่าตัด มาจนถึงมีการประยุกต์ใช้เลเซอร์ ในการลดปวดและอักเสบที่มีสาเหตุมาจากกล้ามเนื้อและกระดูก ซึ่งการรักษาดังกล่าวพบได้ทั่วไปในแผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟูและกายภาพบำบัด บ่อยครั้งในขณะที่กำลังทำการรักษา หมอมักจะได้คำถามจากคนไข้บ่อย ๆ จึงรวบรวมคำตอบมาไว้ ณ ที่นี้ค่ะ
Q: เลเซอร์ช่วยในการรักษาได้อย่างไร
A: หลักการที่สำคัญของเลเซอร์ในการรักษาโรคทางกล้ามเนื้อและกระดูกคือ Photomechanical & biostimulation นั่นคือ การใช้พลังงานจากแสงเลเซอร์ (photon) ผ่านเข้าไปในเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อ เอ็น ชั้นต่างๆ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงต่างๆที่เกิดขึ้นในเซลล์ ขึ้นกับการปรับพลังงานเลเซอร์ที่ใช้ ได้แก่
เลเซอร์มีผลจากตัวลำแสงเอง (photomechanical effect) ทำให้เกิดการกระตุ้นปลายประสาท (free nerve ending) เกิดการยับยั้งกระบวนการปวดโดย gait control mechanism และทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการหมุนเวียนของเลือดและระบบน้ำเหลือง (microcirculation stimulation) จึงมีผลในการลดอาการปวด บวม และอักเสบ
เลเซอร์มีผลของความร้อน (thermic effect) ทำให้หลอดเลือดขยายตัว (vasodilatation) นำเลือดและ oxygen มาเลี้ยงเซลล์มากขึ้น เร่งการกำจัดของเสีย (metabolite) และ proinflammatory mediator ต่างๆ จึงช่วยลดการอักเสบ การบวม รวมถึงทำให้มีเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อเนื้อเยื่อต่างๆมากขึ้นจึงช่วยลดการตึง ทำให้กล้ามเนื้อเอ็นผ่อนคลาย (muscle relaxation)
ที่สำคัญเลเซอร์ยังมีจุดเด่นในเรื่อง biostimulation effects หรือ promote healing & recovery โดยกลไกการปรับพลังงานของเซลล์ (ATP) จากกระตุ้นการขนส่ง oxygen ไปยัง mitochondria ภายในเซลล์ที่รวดเร็วขึ้น ผลจาก ATP ที่มากขึ้นทำให้เซลล์มีการซ่อมแซมฟื้นฟูเซลล์ที่รวดเร็วขึ้น มากขึ้น
จะเห็นได้ว่าผลโดยรวมของเลเซอร์ คือการทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสารต่าง ๆ ในเนื้อเยื่อที่เกี่ยวข้องกับ การอักเสบ การปวด การบวม และการซ่อมแซมฟื้นฟูสร้างเสริมเนื้อเยื่อให้กลับมาเป็นปกติ
Q: เลเซอร์ใช้ในการรักษาในภาวะใดบ้าง
A: จากคุณสมบัติของเลเซอร์ข้างต้น ทำให้เลเซอร์สามารถใช้ในการรักษาภาวะที่เกี่ยวข้องกับ การอักเสบหรือบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ เอ็น กระดูก ทั้งแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง ได้แก่
- Tendinitis or tenosynovitis เช่น rotator cuff syndrome, lateral epicondylitis, patellar tendinitis ช่วยลดปวดในระยะเฉียบพลันได้ดี
- Osteoarthritis, bursitis, synovitis
- Trauma และ sports injury ต่างๆ
- อาการปวดและชาที่เกิดจากเส้นประสาท (neuropathic pain) การกดทับเส้นประสาท เช่น radiculopathy, sciatica, carpal tunnel syndrome
- ลดอาการบวมจากการอักเสบ
- รักษาแผลเปิด เช่น แผลเบาหวาน แผลกดทับ
- ลดอาการตึงของแผล หรือ อาการตึงของกล้ามเนื้อ เอ็น ข้อต่อ เช่น frozen shoulder, Muscle & tendon tightness
- Myofascial pain ช่วยลดอาการปวดและตึงที่เกิดจากกล้ามเนื้อตึงหรือจมยึด (trigger point) ได้อีกด้วย
- ลดอาการระบม จากการรักษาอื่นๆ เช่น คลื่นกระแทก (Extracorporeal shockwave therapy), การฝังเข็มคลายจุด (Dry needling)
Q: การรักษาโดยเลเซอร์มีผลข้างเคียง หรือ ความเสี่ยงใดๆ หรือไม่
A: ขณะทำการรักษาด้วยเลเซอร์ลดปวดมักจะไม่เจ็บ หรือรู้สึกอุ่นนิด ๆ ขณะทำการรักษา แตกต่างจากการรักษาด้วยเลเซอร์เพื่อความงาม การรักษาด้วยเลเซอร์ลดปวดมีความปลอดภัย เพียงแต่ต้องระวังไม่ให้เลเซอร์เข้าตาโดยตรง ขณะทำการรักษาจึงจำเป็นต้องใส่แว่นกันแสงขณะทำการรักษา
ควรหลีกเลี่ยงการรักษาในรายที่ กำลังมีไข้ หรือบริเวณที่ได้รับการรักษาเป็นมะเร็ง
Q: การรักษาด้วย laser ได้บ่อยแค่ไหน ต้องทำกี่ครั้ง
A: ทำได้ทุกวันในกรณีที่เป็นการรักษาเพื่อลดปวดเฉียบพลัน และแพทย์อาจพิจารณาเว้นวันทำการรักษาในกรณีที่ต้องการฟื้นฟูเนื้อเยื่อ แต่สามารถทำได้ถึง 3–5 ครั้งต่อสัปดาห์ การรักษาอาจทำได้ตั้งแต่ 3–15 ครั้ง แล้วแต่โรคและภาวะที่เป็นอยู่ตอนนั้น
สรุปว่า
การรักษาโดยเลเซอร์ลดปวด เป็นการรักษาที่ขณะทำการรักษาไม่รู้สึกเจ็บ ทำให้เป็นทางเลือกในการรักษาเบื้องต้นสำหรับหลาย ๆ ภาวะ หลังทำการรักษามักสบายขึ้น แต่หากเป็นการบาดเจ็บหรืออักเสบที่มาก ผลการลดปวดอาจอยู่ได้ไม่นาน มักต้องมาทำซ้ำต่อเนื่องจนกว่าอาการจะดีขึ้น การใช้เลเซอร์ประกอบกันกับการรักษาด้วยเครื่องมือทางกายภาพบำบัดอื่น ๆ ได้แก่ Extracorporeal Shockwave Therapy, Magnetic Stimulation, Cold compression ให้เหมาะสมกับโรคและระยะโรค จะทำให้การรักษาเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
References
1. Dundar et al., Effect of high-intensity laser therapy in the management of myofascial pain syndrome of the trapezius: a double blind, placebo-controlled study, Lasers Med Sci (2015) 30:325–332.
2. M.S.M. Alayat et al., Long term effect of high-intensity laser therapy in the treatment of patients with chronic low back pain: a randomized blinded placebo-controlled trial, Lasers Med Sci (2014) 29:1065–1073.
3. Santamato A. et al., Short term effects of high intensity laser therapy versus ultrasound therapy in the treatment of people with subacromial impingement syndrome : a randomized clinical trial, Physical therapy (2009) 89(7): 643–652.
ทำนัดหมายแพทย์ออนไลน์ | Appointment
ดร.พญ. ประเนตรทิพย์ รินแก้วกาญจน์
แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู และกายภาพบำบัด
ความชำนาญพิเศษ
เวชศาสตร์ฟื้นฟู และกายภาพ
ภาษา
ไทย, อังกฤษ
Pain, Pain & Spine intervention, DM related (foot)
แพทย์ฝังเข็ม
– Diplomate Thai Board of Rehabilitation Medicine, Siriraj Hospital, Mahidol University
– อบรมหลักสูตรแพทย์ฝังเข็ม ณ กรมแพทย์ทหารบก
– MD.,Siriraj Hospital, Mahidol University
– Ph.D. Immunology, Mahidol University
ตารางออกตรวจแพทย์
| วัน | เวลา | แผนก |
|---|---|---|
| จันทร์ | 08:00 – 17:00 | แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู และกายภาพบำบัด |
| อังคาร | 08:00 – 15:00 | แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู และกายภาพบำบัด |
| พุธ | 08:00 – 17:00 | แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู และกายภาพบำบัด |
| พฤหัสบดี | 12:00 – 20:00 | แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู และกายภาพบำบัด |
| ศุกร์ | 08:00 – 16:00 | แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู และกายภาพบำบัด |
