หมอเกด นักร้องเพลงไทยเดิม
กับฉายาป้าที่ได้มาเพราะชอบดูแลผองเพื่อน
จนมาดูแลคนไข้เหมือนเพื่อนในวันนี้
– พญ. ลลิตา กุลมาลา –
ความสุขของบางคนคือการได้มอบการดูแลใส่ใจให้ผู้อื่น ซึ่ง หมอเกด พญ. ลลิตา กุลมาลา สูตินรีแพทย์ด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ ประจำศูนย์สุขภาพสตรี โรงพยาบาล BNH ชื่นชอบที่จะทำเช่นนั้นมาแต่เด็ก จนเป็นแรงผลักดันสู่ชีวิตหมอที่ทำเพื่อผลประโยชน์ของคนไข้ในวันนี้
คุณป้าชีวะโอลิมปิก
“ตอนเรียน เพื่อนๆเรียกว่า ‘ป้า’ เพราะชอบดูแลคนอื่น”
ด.ญ. ลลิตา มีอาชีพในฝันที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ตั้งแต่นายกรัฐมนตรี นักการทูต ทันตแพทย์ แต่สิ่งหนึ่งที่ไม่เปลี่ยนคือการชอบดูแลช่วยเหลือคนอื่น ซึ่งเป็นสิ่งที่พ่อแม่ให้ความสำคัญและปลูกฝังมาโดยตลอด และการมีผลการเรียนดีเป็นทุนเดิมในระดับที่ได้รับรางวัลพระราชทานเรียนดีเป็นเข็มเงินเข็มทองลงยาจากโรงเรียนจิตรลดา ทำให้เธอได้ตกผลึกในเส้นทางสู่วิชาชีพหมอตั้งแต่สมัยมัธยม
“ตอนนั้นชอบทดลอง ไม่กลัวเลือด ชอบผ่ากบผ่าหัวใจ ชอบดูกลไกการทำงานของร่างกาย”
สมัยนั้นเธอได้รับเลือกให้เป็นประธานชมรมวิทย์ประจำโรงเรียนเพราะเก่งวิชาชีววิทยาและเคมี ซึ่งเธอเก่งถึงระดับที่ผ่านการสอบคัดเลือกไปอบรมโอลิมปิกวิชาการทั้งสองรายการ
“แต่เลือกไปแข่งชีวะโอลิมปิก เพราะหากผ่านเข้ารอบ 12 คนสุดท้าย จะได้เข้าเรียนหมอโดยไม่ต้องสอบคัดเลือก ตอนนั้นไปแข่งที่สวีเดน ได้เหรียญทองแดงกลับมา”
หลังจากนั้นเธอก็ได้เป็นนิสิตแพทย์ ที่คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นับเป็นสมาชิกคนแรกของครอบครัวที่ได้เป็นหมอ และเธอก็ทำได้ดีจนได้รับรางวัลนิสิตแพทย์ดีเด่นของแพทยสภา ซึ่งทั้งหมดคืออิทธิพลจากการปลูกฝังของพ่อแม่ให้เธอเห็นความสำคัญของการได้ช่วยเหลือคนอื่นมาตั้งแต่เด็ก
หมอเกดชื่นชอบเด็กเล็กๆ จึงสนใจด้านสูตินรีเวชและหมอเด็ก อย่างไรก็ตาม ประสบการณ์ที่ได้รับจากการใช้ทุน 3 ปี ที่โรงพยาบาลท้องถิ่นในอำเภอศรีราชา คือสารพัดเคสยากจากวอร์ดสูตินรีเวช คุณหมอจึงตัดสินใจเลือกต่อเฉพาะทางด้านนี้ ซึ่งเป็นหนทางที่เหมาะสมกับคุณหมอ
ถึงขนาดสอบได้ลำดับ 1 เมื่อตอนสอบบอร์ดสูตินรีเวช และเพราะความชื่นชอบในเด็กนี้ หมอเกดจึงมาเรียนต่อด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ ทำหน้าที่ดูแลคุณแม่ฝากครรภ์และทำคลอด สภาวะครรภ์ความเสี่ยง เด็กทารกในครรภ์ที่มีความผิดปกติ รวมถึงการอัลตราซาวด์แบบละเอียด
ชีวิตการเรียนของคุณหมอถึงแม้จะโดดเด่นด้านวิชาการ แต่ก็มีเวลาเพื่อทำกิจกรรมเสมอ เมื่อครั้งสมัยอยู่โรงเรียนจิตรลดา เธอจะได้ขึ้นเวทีร้องเพลงไทยเดิมเป็นประจำเมื่อมีงานโรงเรียน จนเมื่อมาเป็นนิสิตแพทย์จุฬาฯ หมอเกดก็เป็นรองประธานชมรมศิลปวัฒนธรรม ร่วมร้องเพลงและเล่นจะเข้เมื่อมีงานประจำคณะ
“โรงเรียนเป็นสิ่งสำคัญที่หล่อหลอมว่าเรามีบุคลิกยังไง ตอนอยู่โรงเรียนจิตรลดา อาจารย์ใหญ่ให้เด็กไม่โฟกัสแค่เรื่องเรียน แต่ทำกิจกรรมด้วย ซึ่งหมอว่าสำคัญ การโฟกัสแต่เรื่องเรียนโดยไม่มีกิจกรรมทำให้เราเหี่ยวเฉา แต่พอได้ทำทั้งสองอย่าง มันทำให้เราปรับเรื่อง Work Life Balance ในปัจจุบัน”
ความสนใจด้านการป้องกันการคลอดก่อนกำหนด
ตลอดการทำงาน 10 ปี ในฐานะสูตินรีแพทย์ประจำโรงพยาบาลบีเอ็นเอช หมอเกดมีส่วนช่วยสร้างความสุขให้หลายครอบครัวทั้งที่มีปัญหาหรือไม่มีปัญหาในการตั้งครรภ์ คุณหมอมีความสนใจด้านการป้องกันการคลอดก่อนกำหนดเป็นพิเศษ เพราะภาวะนี้มักเกิดจากความผิดปกติบางอย่างซึ่งหากวินิจฉัยได้ทันท่วงที ก็ลดความเสี่ยงต่อมารดาและทารกในครรภ์ โดยเฉพาะในปัจจุบันมีวิทยาการมากมายที่เพิ่มความแม่นยำในการตรวจคัดกรองความผิดปกติได้
“มีคุณแม่คนนึง ท้องแรกมีภาวะรกเกาะต่ำ มีเลือดออกมาก ตอนนั้นอายุครรภ์ 24 สัปดาห์ก็คลอด ซึ่งเด็กไม่รอด ตอนนั้นคนไข้ฝากท้องที่อื่น ต่อมาท้องสองคนไข้มาฝากท้องกับหมอ ความยาวปากมดลูกเขาสั้นซึ่งต้องเย็บปากมดลูก แต่เขากลัวไม่กล้าเย็บปากมดลูก สุดท้ายคนไข้คลอดก่อนกำหนดตอนที่ 28 สัปดาห์ ซึ่งตอนแรกเด็กคลอดมารอดชีวิต แต่ก็ติดเชื้อแล้วเสียชีวิตในที่สุด”
“หมอเลยบอกว่าคราวนี้เขาจะต้องเย็บปากมดลูกนะ คนไข้ก็ยอมแล้ว เพราะว่าสองท้องแรกเขาไม่ได้ลูก สุดท้ายคุณแม่ก็ได้ลูกในท้องที่สาม”
แต่บางทีแล้วการผ่าตัดคลอดก่อนกำหนดก็คือทางรอดของแม่และเด็กในครรภ์
“ครั้งหนึ่งคนไข้มาด้วยความรู้สึกว่าลูกดิ้นน้อย เราลองอัลตราซาวด์ดูแล้วพบว่าลูกยังดิ้นดีอยู่ แต่พอติดเครื่องดูรูป เด็กกลับดูไม่สบาย ก็เลยให้แอดมิต แล้วพอแอดมิตไปซักพัก เครื่องที่ดูสุขภาพทารกในครรภ์ก็โชว์ว่าเด็กมีอาการหัวใจเต้นผิดปกติ ซึ่งมันสัมพันธ์กับภาวะซีดในท้องของเด็ก เราเลยตัดสินใจผ่าตัดคลอดตอนนั้นเลย ปรากฏว่าเด็กออกมาก็ซีดจริงๆ ถ้าหากไม่ดูให้ดี เด็กคนนี้ก็อาจจะเสียชีวิตไปเลย แต่สุดท้ายก็รอดเพราะผ่าคลอดออกมาก่อน”
ความรู้ควบคู่ความใส่ใจของหมอเกด มีผลอย่างมากต่อทางรอดของมารดาและทารกในครรภ์ ซึ่งแม้ว่าการวินิจฉัยขั้นต้นไม่พบความผิดปกติอะไร คุณหมอยังคงติดตามเพื่อความมั่นใจ และผลลัพธ์ที่เชื่อถือได้ที่สุด
“หมอมีแนวคิดว่าต้องทำเต็มที่ ทำให้ดีที่สุด เมื่อเจอปัญหาจะหาทางแก้มากกว่าจมอยู่กับปัญหาแล้วก็เครียด อย่ามีอีโก้สูง เราอาจไม่ได้รู้ทุกเรื่อง แต่เราต้องเลือกสิ่งที่ดีที่สุดให้กับคนไข้”
รักษาคนไข้ทั้งภายนอกและภายในอย่าง Patch Adams
“เรื่อง Patch Adams ที่เคยดูตอนเด็กๆ รู้สึกประทับใจคุณหมอคนนั้นมาก เขาทุ่มเทให้กับคนไข้ เลยรู้สึกว่าต้องเป็นหมอแบบนี้”
ภาพยนตร์ฮอลลีวูดเรื่อง Patch Adam สร้างจากเรื่องจริงของนายแพทย์ แพตช์ ฮันเตอร์ อดัมส์ ผู้นำเสียงหัวเราะมาสู่โรงพยาบาลที่เคร่งขรึม จริงจัง และเต็มไปด้วยจารีตประเพณี เป้าหมายของคณะแพทย์ในเรื่องคือการรักษาคนจากอาการป่วยทางกายและป้องกันไม่ให้ถึงแก่ความตาย แต่กลับหลงลืมไปว่าความหดหู่จากการต่อสู้กับโรคทางกายนั้น ทำให้สภาพจิตใจของคนไข้เสื่อมถอยลง ภารกิจในฐานะหมอของตัวเอกในเรื่องที่นำแสดงโดยโรบิน วิลเลี่ยม จึงต้องดูแลทั้งกายและใจ ให้ความสนิทสนมกับผู้ป่วย เพื่อมอบชีวิตที่ดีที่สุดให้คนไข้ในฐานะมนุษย์ที่มีอารมณ์ความรู้สึก และคืนสีสันให้กับสถานพยาบาลที่สุขภาพใจของผู้ป่วยถูกละเลย
หนังเรื่องนี้ฉายในปี 1998 ซึ่งขณะนั้นหมอเกดยังไม่มีความคิดจะเป็นหมอ แต่เรื่องราวของคุณหมอที่ใส่ใจทั้งความสุขทางกายและใจของผู้ป่วยติดตรึงในความทรงจำจนถึงวันที่เธอได้เป็นหมอเต็มตัว และเป็นแรงบันดาลใจในการดูแลที่เธออยากส่งมอบให้คนไข้
หมอจะเอาใจใส่เขา คนคนนึงมีองค์ประกอบหลายอย่าง ทั้งอาการป่วยทางร่างกาย ความเครียดด้านจิตใจ เราจะดูแลให้ครบทุกอย่าง ถ้าเขามีเรื่องกังวลใจหมอก็คอยคุยคอยถาม
หมอให้ไลน์ไว้เผื่อมีปัญหาอะไรจะถามได้ตลอด หมอเองก็จะคอยถามคนไข้ที่มีความเสี่ยงให้เขาได้อุ่นใจว่าเราอยู่ตรงนี้ตลอด หมอไม่ซีเรียสเรื่องคนไข้มาขอคำปรึกษา คนไข้ทักไลน์ทิ้งไว้ แล้วหมอก็มาตอบตอนว่าง
หมอเกดใส่ใจทุกข์สุขของคนไข้ที่ได้ดูแลโดยตลอด เพราะอีกหลักหนึ่งที่เธอได้ยึดมั่นในการประกอบวิชาชีพนี้ คือคำสอนของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก พระบิดาแห่งการแพทย์แผนปัจจุบัน ความว่า ‘ฉันไม่ได้ต้องการให้เธอเป็นเพียงหมออย่างเดียวเท่านั้น แต่ฉันต้องการให้เธอเป็นคนด้วย’ เธอจึงมอบการรักษาทางกายไปพร้อมกับการดูแลทางใจ เพื่อดูแลคนไข้อย่างสมบูรณ์ที่สุดในแบบที่มนุษย์คนนึงพึงกระทำต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน
แต่ในบางครั้ง ความเชื่อพื้นฐานของแต่ละคนก็มีผลต่อการตัดสินใจของผู้ป่วย ซึ่งนับเป็นความท้าทายของคนเป็นแพทย์ในการทำความเข้าใจและมอบทางเลือกที่ดีที่สุดกับคนไข้ ในกรณีของหมอเกด เธอจะมอบความจริงใจโดยให้ข้อมูลคนไข้อย่างเปิดเผยและตรงไปตรงมา และเปิดโอกาสให้ซักถาม โดยไม่ดุว่า และไม่ตัดสินการตัดสินใจของคนไข้
“ที่โรงพยาบาล BNH มีคนไข้ต่างชาติเยอะ อย่างคุณแม่ชาวต่างชาติมักมีความต้องการเกี่ยวกับการคลอดที่เยอะกว่าคนไทย หมอก็ค่อยๆปรับ จนรู้ว่าเขาต้องการประมาณนี้ ถ้าไม่เกินมาตรฐานเราก็โอเค แต่ถ้าบางอย่างที่เกินไป เราก็ต้องคุยให้เขาเข้าใจ เช่น คุณแม่บางคนมั่นใจในความแข็งแรงมาก ไม่ว่ายังไงก็จะคลอดธรรมชาติ แต่ในชีวิตจริงมันไม่ได้ทำได้เสมอไป ถ้าถึงจุดที่ต้องผ่าคลอดยังไงมันก็ต้องผ่า หมอจะคุยกับคนไข้ก่อน บอกเขาว่าหมอก็ชอบให้คลอดเอง แต่ไม่สามารถบอกได้ว่าทำได้ 100% เราให้ข้อมูลทุกอย่างทางการแพทย์ ก็คุยตรงๆ นี่เป็นวิธีเปิดใจ แต่ถ้าเขาไม่โอเคเขาก็ไป”
ซึ่งการพูดคุยของคุณหมอเกด ยังรวมถึงการสังเกตปฏิกิริยาท่าทางสีหน้าของคนไข้ด้วย เพื่อนำมาประเมินหาทางที่จะสื่อสารให้คนไข้เข้าใจสิ่งที่คุณหมอพยายามสื่อจริงๆ โดยไม่มีอะไรติดค้าง เพื่อความสบายใจในการรักษาโรค และรักษาความสัมพันธ์อันดีระหว่างหมอและคนไข้
“คนไข้ที่มาฝากครรภ์มักพาลูกมาด้วย หมอก็รู้สึกเหมือนเป็นแม่ของเด็กคนหนึ่ง บางคนก็สนิทมาก คุยกันให้คำแนะนำ ไม่ใช่มีแค่การดูแลรักษา คุยสัพเพเหระเหมือนเป็นเพื่อนคนหนึ่ง”
การชาร์จพลังชีวิตของคุณหมอ
หมอเกดชอบพูดคุยใกล้ชิดสนิทสนมกับคนไข้ แต่แท้จริงแล้วเธอเป็นคน Introvert ซึ่งช่วงเวลาหลังเสร็จจากคนไข้รายหนึ่งแล้วเธอได้อยู่กับตัวเองตามลำพัง คือช่วงเวลาที่เธอได้ชาร์จพลังชีวิตเพื่อให้พร้อมกับการดูแลคนไข้รายต่อไป
นอกเหนือจากการนั่งสมาธิ ปฏิบัติธรรม เพื่อผ่อนคลายความเหนื่อยล้าจากภาระหน้าที่ประจำวันแล้ว ตั้งแต่เด็กจนโต ความชื่นชอบการร้องเพลงของหมอเกดไม่เคยเปลี่ยน แม้ว่าทุกวันนี้จะไม่มีเวทีให้แสดงออก แต่เธอยังคงร้องเพลง ไม่ว่าจะเป็นในพื้นที่ส่วนตัวหรือร้องคาราโอเกะ รวมถึงกิจกรรมอย่างการทำขนม หรือออกกำลังกาย ที่เธอยังคงจัดสรรเวลาเพื่อตัวเอง
“หมอแยกเวลางานกับเวลาส่วนตัว แต่ไม่ใช่คนไข้ตามไม่ได้ เพียงแค่ในเวลาพักผ่อนก็พัก ไม่ได้เอางานมาคิด เจอเรื่องเครียดแล้วจึงปล่อยผ่านเร็ว ไม่ใช่ไม่ทุกข์ แต่ทุกข์แล้วเราก็ปล่อย”
ชีวิตของหมอเกดแต่เด็กจนโตมอบโอกาสให้เธอได้แสดงภาวะผู้นำ และแสดงความสามารถรอบด้านต่อสาธารณชนหลายครั้ง ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าสิ่งเหล่านั้นได้สร้างคุณหมอที่พร้อมทั้งทักษะทางวิชาการ ความเห็นอกเห็นใจ และความสามารถที่จะสร้างความสุขให้ตัวเอง ซึ่งผลลัพธ์ปลายทางคือผลประโยชน์อันสูงสุดต่อผู้ป่วยที่เธอได้ดูแล
“ความสุขของหมอในทุกๆวันคือ การมาตรวจและได้พูดคุยกับคนไข้ แล้วทำให้คนไข้มีรอยยิ้มกลับไป คำพูดเล็กๆน้อยๆของคนไข้ ที่บอกว่าเค้าสบายใจที่จะมาหาเรา หรือที่คนไข้บอกว่าคำพูดหมอได้เปลี่ยนชีวิตเค้ายังไง เป็นกำลังใจที่ดีที่สุดที่ทำให้หมออยากมาทำงานทุกวันนี้”
Articles & Published Content
ทำนัดหมายแพทย์ออนไลน์ | Appointment
– Board of Obstetrics & Gynecology, Chulalongkorn University (2011)
– Fellowship in Maternal – Fetal Medicine, Chulalongkorn University (2013)
– MD., Chulalongkorn University (2005)
ตารางออกตรวจแพทย์
| วัน | เวลา | แผนก |
|---|---|---|
| จันทร์ | 10:00 – 13:00 | ศูนย์สุขภาพสตรี |
| อังคาร | 10:00 – 19:00 | ศูนย์สุขภาพสตรี |
| พฤหัสบดี | 08:00 – 17:00 | ศูนย์สุขภาพสตรี |
| ศุกร์ | 08:00 – 17:00 | ศูนย์สุขภาพสตรี |
| อาทิตย์ | 08:00 – 16:00 | ศูนย์สุขภาพสตรี |
